Kino w sensie konstrukcji technicznej nie posiada jednego konkretnego wynalazcy. Na odkrycie możliwości filmowania i projekcji złożyły się bowiem setki lat eksperymentów podejmowanych w różnych częściach świata.
Początki kina sięgają czasów bardzo odległych. Za prototyp kina, a przede wszystkim fotografii, uznaje się urządzenie zwane kamera obskura („ciemnia optyczna”) wynalezione już tysiąc lat przed naszą erą. Przez kolejne wieki próbowano udoskonalać kolejne aparaty służące do wytwarzania i oglądania ruchomych obrazów, a wysiłki te zaczęły przynosić szczególne rezultaty w XIX wieku. Kamieniem milowym w drodze do kina było oczywiście odkrycie fotografii, który to fakt został oficjalnie ogłoszony przez Francuską Akademię Nauk w 1839 roku. Pojawiło się wówczas mnóstwo wynalazków, jak np. elektryczny szybkowidz Ottomara Anschutza, filoskop czy kinetoskop Edisona.
Początki kina – kinetofonograf Edisona i braci Lumiere
Wśród znawców tematu współistnieją obok siebie dwa poglądy na temat rzeczywistego początku kina. Jak wskazuje Tadeusz Lubelski, w tradycji anglo-amerykańskiej za wydarzenie inaugurujące dzieje X Muzy uznaje się wynalazek Kinetofonografu Edisona w 1889 roku, z kolei w Europie dominuje przekonanie, że właściwą inicjacją kina był kinematograf, czyli pierwszy publiczny pokaz filmu. Owa projekcja filmu braci Auguste’a i Louis Lumiere odbyła się 28 grudnia 1895 roku w Salonie Indyjskim w podziemiach kawiarni Grand Cafe w Paryżu, przy Bulwarze Kapucynek. W najwcześniejszym etapie kinematografii ważnymi momentami były również powstanie pierwszego filmu rentgenowskiego Johna Macintyre’a (1896), pokazanie panoramy kolei transsyberyjskiej oraz powstanie kina wagonowego (Hale’s Tours) na Wystawie Światowej w Saint Louis (1904).
Wyjście robotników z fabryki (1895) – Lumiere Brothers
Fotograf i Iluzjonista
Historia kina zaczęła się we Francji, która stanowi ojczyznę filmu – nieocenione podwaliny dla tej sztuki położyli bowiem dwaj Francuzi – Louis Lumiere oraz Georges Melies. Pierwszy z nich był fotografem i właśnie ta sztuka stała się w jego wypadku początkiem filmu dokumentalnego. Melies zajmował się z kolei teatrem iluzjonistycznym, a jego dzieła uznaje się za prekursorskie filmy fabularne. Lumiere był nie tylko wynalazcą kinematografu, ale także autorem kinematograficznym i pierwszym producentem kinematograficznym. Melies zapisał się w historii kina jako twórca większości gatunków filmowych: kina przygodowego, historycznego, fantastyczno-naukowego etc.
Program pierwszej projekcji filmowej
Podczas pamiętnego pokazu inaugurującego kino w Grand Cafe (1895) wyświetlono dziesięć filmów. Były to:
- Wyjście robotników z fabryki Lumiere’ów w Lyonie
- Woltyżerka
- Połów czerwonych rybek
- Wyjście ze statku uczestników Kongresu Fotografii w Lyonie
- Kowale
- Podlewacz polany (znany również jako Ogrodnik)
- Posiłek (znany jako Śniadanie dziecka)
- Podrzucanie na kocu
- Plac Franciszkanów w Lyonie
- Morze
Autorem wszystkich filmów był Louis Lumiere.
W Polsce pierwszy pokaz kinematografu odbył się w Krakowie, w listopadzie 1896 roku. Wyświetlono wówczas dwanaście filmów, w tym cztery z paryskiego pokazu (Śniadanie, Plac Pocztowy, Podlewacz polany, Kąpiel). Oczywiście wtedy nie używano jeszcze terminów: “kino” i “film”, jednak wiadomo, że począwszy od paryskiego pokazu mamy do czynienia z inicjacją sztuki wielkiego ekranu. W pokazie w Salonie Indyjskim wzięły udział zaledwie 33 osoby, znaczące wydaje się więc, że po trzech tygodniach kinematograf miał już 2500 widzów dziennie. Z pewnością można powiedzieć, że wynalazek kina zrewolucjonizował kulturę popularną i nasze postrzeganie rzeczywistości, które po epoce braci Lumiere już nigdy nie było takie, jak przedtem.